Praca z dzieckiem z FAS i ze spektrum FAS (FASD) Podstawowe poj ę cia – definicje Spektrum Poalkoholowych Uszkodze ń P ł odu – FASD – (ang. Fetal Alcohol Spectrum Disorder) – to szersza kategoria diagnostyczna. Termin okre ś laj ą cy szeroki zakres zaburze ń rozwojowych wywo ł anych wp ł ywem alkoholu w okresie prenatalnym. Najci Zazwyczaj nauczyciel wspomagający pracuje na pełen etat, czyli 40 godzin tygodniowo. Jednakże, istnieją także możliwości zatrudnienia na niepełny etat, gdzie liczba godzin może być mniejsza. Warto zaznaczyć, że czas pracy nauczyciela wspomagającego w przedszkolu może być podzielony na czas bezpośrednio przeznaczony na zajęcia z DZIECKO Z ZESPOŁEM FAS (Płodowy Zespół Alkoholowy) DEFINICJA FAS -Płodowy Zespół Alkoholowy (od ang. Fetal Alcohol Syndrome) to termin obejmujący całą grupę zaburzeń rozwojowych, które dotykają dziecko tylko dlatego, że jego matka piła alkohol będąc w ciąży. FAS charakteryzuje współwystępowanie (dziecko musi wiedzieć, że w przedszkolu zostanie samo, że mogą tam być różne zwyczaje - inne niż w domu, że np. istnieje zwyczaj leżakowania); - wprowadzić dziecko w świat przedszkolny (pokazać dziecku budynek przedszkola, otoczenie, drogę do przedszkola, poznać z wychowawczynią, przyjść na dzień Przepisy prawa oświatowego a dziecko przewlekle chore w Przedszkolu - ale Nauczyciel lub inna osoba w Przedszkolu możepodawaćleki i świadczyćinną usługęmedyczną,pod warunkiem, że: wyrazi na to zgodę(nie musi) zostanie przeszkolona przez rodzicówlub we wskazany przez nich sposób hukum istri minta cerai suami menolak menurut islam. Warszawa, ..................Informacja o funkcjonowaniu dziecka w przedszkoludotyczy ...........................informację wydaje się na prośbę matkiINFORMACJE O DZIECKUNazwisko i imię: .............Data urodzenia: ...............Miejsce urodzenia: WarszawaGrupa przedszkolna: 6-latki Dziecko pierwszy rok uczęszcza do naszego przedszkola......... uczęszcza do przedszkola nr .... w ...do grupy 6-latków od.... Jest to jej pierwszy rok w naszej placówce. Okres adaptacji był krótki, dziewczynka nie ma problemów podczas rozstania z rodzicem. Chętnie przychodzi do przedszkola, jednak nie nawiązuje kontaktów z rówieśnikami i osobami dorosłymi. Do nauczycielki często zwraca się słowem „Pan”Dziecko mimo częstych objaśnień w większości nie zna zasad i norm obowiązujących w grupie i dlatego ma kłopoty z przestrzeganiem ich. Zwykle reaguje na polecenie indywidualne. Miewa konflikty z rówieśnikami, zaczepia ich. Miewa ataki złości, agresji fizycznej: uderzanie, popychanie czasem gryzienie. Cechuje się silną labilnością emocjonalną. Jest bardzo ruchliwa. Jej reakcja na niepowodzenia, uwagi, bądź kary jest nieadekwatna do sytuacji, wybucha krzykiem, czasem drapie, gryzie, bądź bardzo głośno samodzielnie zorganizować sobie zabawę i zwykle bawi się sama. Samodzielnie załatwia swoje potrzeby fizjologiczne i higieniczne. Samo się rozbiera i ubiera np. w odzież wierzchnią. Podczas posiłków nie potrzebuje pomocy ze strony nauczyciela, jednak zazwyczaj nic nie je. Ogranicza się jedynie do picia wody oraz spożywania surowego ogórka, papryki oraz orzechów, o czym była informowana jest dość sprawna ruchowo, biega, skacze i poprawnie wykonuje podstawowe ćwiczenia gimnastyczne. Motoryka mała jest na niskim poziomie. Dziewczynka ma prawidłowy chwyt pisarki (lateralizacja lewostronna), ale wykazuje niską sprawność grafomotoryczną. Ma trudności z przestrzeganiem konturów rysunku i odwzorowywaniem szlaczków, a także wykazuje obniżoną sprawność w zakresie percepcji wzrokowej. Rozwój mowy dziewczynki mieści się poniżej normy. W rozmowach z innymi nie potrafi utrzymać kontaktu wzrokowego. Wypowiada jedynie pojedyncze sylaby i wyrazy o prostej budowie. Powtarza zasłyszane fragmenty wypowiedzi innych osób, bez związku z sytuacją. Wydaje się nie rozumieć tego, co do niej mówimy. Unika kontaktu wzrokowego, nie nawiązuje werbalnego kontaktu z otoczeniem. Ma kłopoty z koncentracją uwagi. Niechętnie uczestniczy w zajęciach zorganizowanych czy to dydaktyczno – wychowawczych. Dziecko jest mało wytrwałe w działaniu, bardzo szybko zniechęca się do wykonywanej pracy. Nie wykazuje zainteresowania nauką. Nie potrafi skupić się na czytaniu bajek, przeszkadza, zwraca uwagę tylko na siebie. Nie rozumie związków przyczynowo- skutkowych, nie posługuje się dobrze nożyczkami. Uwaga dziecka jest rozproszona, pracuje niesystematycznie, szybko ulega zmęczeniu i zniechęceniu. Rysunki dziecka są na poziomie podjętych działań:1. Oddziaływania wychowawczo dydaktycznewdrażanie dziewczynki do poprawnych, pozbawionych agresji zachowaństworzenie w grupie przyjaznej atmosfery, unikanie konfliktównabycie przez dziecko umiejętności opanowywania zniecierpliwienia i ruchliwości podczas zajęćrozwijanie koncentracji uwagiprzestrzeganie przez dziecko norm społecznych i umów obowiązujących w grupie przedszkolnejrozmowy indywidualne z mamąstały kontakt z logopedą przedszkolnymćwiczenia rozwijające sprawność manualnąukładanie historyjek obrazkowych, sekwencji Na koniec warto wspomnieć, jeżeli chcemy aby Dziewczynka była aktywnym uczestnikiem w sytuacjach dydaktycznych, winna mieć zapewnione cele i działania adekwatne do jej rozwoju poznawczego i możliwości psychofizycznych. Przedszkole a dziecko ze SPE 15 listopada 2018 NR 96 (Listopad 2018) Dane z pracy orzeczeniowej poradni psychologiczno-pedagogicznych wskazują, że w ostatnich pięciu latach trzykrotnie wzrosła liczba orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych z powodu zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Niepokojące jest zwłaszcza to, że problem dotyczy dzieci w coraz młodszym wieku, bywa nawet, że przedszkolaków. Choć znane są takie przypadki, to w praktyce dziecko w wieku przedszkolnym nie powinno uzyskać orzeczenia z uwagi na zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Uważa się tak z dwóch powodów określonych przepisami prawa oświatowego, jakimi są:POLECAMY § 3 ust. 1 rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, precyzujący, że „kształcenie, wychowanie i opiekę dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie organizuje się w szkołach, oddziałach i ośrodkach”. Co więcej, w § 2 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 wskazano, że w przedszkolach organizuje się wyłącznie kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych. Nie wskazano wśród dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Brak możliwości wykazania przywołanego orzeczenia w danych SIO, zarówno w sprawozdaniu PPP, jak i przedszkola. Dane przekazywane w bazach SIO stanowią podstawę naliczania i przekazywania części oświatowej subwencji ogólnej, dla gmin w związku z realizacją kształcenia specjalnego. Brak tej kategorii orzeczeń w SIO sprawia, że organ prowadzący przedszkole nie uzyskuje dodatkowej wagi z uwagi na wspomniane orzeczenie, a tym samym środków na realizację dla tego dziecka kształcenia specjalnego. Nie oznacza to jednak, że wśród przedszkolaków nie można spotkać dziecka z grupy ryzyka zagrożenia niedostosowaniem społecznym, czyli dziecka z trudnymi, zaburzonymi zachowaniami, których objawy dość poważnie naruszają normy i zasady społecznego funkcjonowania. Dziecko takie nie czuje się dobrze w grupie, nie nawiązuje w ogóle relacji interpersonalnych lub popada w częste konflikty z kolegami i nauczycielkami. Prawo oświatowe nie zawiera jednoznacznej definicji pojęcia „zagrożenie niedostosowaniem społecznym”. W specjalistycznej literaturze natomiast wskazuje się tylko, że w zależności od częstotliwości występowania objawów typowych dla niedostosowania społecznego: nieumiejętność odgrywania ról społecznych (roli dziecka w rodzinie, ucznia, kolegi), ucieczki, agresja, chroniczne kłamanie, aroganckie zachowanie itp. oraz ich intensywność, odróżnia się niedostosowanie społeczne od zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Dlatego w przypadku rozważania zagrożenia niedostosowaniem społecznym tak małego dziecka, jakim jest przedszkolak, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę jego wiek i normy zachowania (w domu, w przedszkolu) dzieci w tym samym wieku. Dopiero z tej perspektywy można ocenić zachowania wobec nauczycielek i rówieśników, pamiętając, że: Zaburzenia zachowania są pojęciem często nadużywanym, rozumianym opacznie i niejednoznacznie. Zwykle traktowane są jak trudności w funkcjonowaniu dziecka, które objawiają się w jego zakłócającym zachowaniu i w relacjach z innymi ludźmi. W literaturze nie ma jednolitej terminologii i klasyfikacji, często więc stosowane są zamienne terminy, takie jak zaburzenia zachowania, trudności wychowawcze czy niedostosowanie społeczne. Każdy z wymienionych terminów odnosi się do zachowań jednostek lub grup funkcjonujących w konkretnych sytuacjach społecznych. Przy czym chodzi tu o takie zachowania, które są nieadekwatnymi, powtarzającymi się reakcjami jednostek wyrażających się w uporczywym łamaniu lub lekceważeniu podstawowych oczekiwań i norm społecznych. Nie każdego przedszkolaka, który na co dzień sprawia problemy czy kłopoty natury wychowawczej, należy postrzegać i klasyfikować jako „przypadek zaburzeń zachowania”. Istnieje wiele przyczyn trudnych zachowań, które wcale nie świadczą o istnieniu zaburzeń zachowania kwalifikowanych jako zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Są jednak wśród przedszkolaków dzieci pozostające w grupie ryzyka takim zagrożeniem, które wraz z wiekiem, a co za tym idzie – nasileniem niepożądanych zachowań otrzymują „łatkę” dziecka źle wychowanego, bardzo trudnego wychowawczo, nawet chuligana. Mam na myśli dzieci określane jako: Dzieci trudne we współdziałaniu – trudno im przystosować się w grupie rówieśniczej i podporządkować panującym zasadom oraz regułom. Postawa egocentryczna, infantylizm (nadmierna płaczliwość, jawnie okazywana niechęć, złość i gniew, brak wytrwałości w wykonywaniu różnych działań) utrudniają im współdziałanie z innymi dziećmi oraz nauczycielkami. Z takim wizerunkiem często nie wykorzystują swego potencjału, gdyż dorośli (rodzice i nauczyciele przedszkoli) rzadziej podejmują się działań zmierzających do korygowania ich niepożądanych postaw i zachowań, nie egzekwują wykonywania poleceń, często są gołosłowni, pozwalają na coraz więcej. Dzieci z zachowaniami nerwicowymi (fobia, mutyzm wybiórczy) – doznają chorobliwego poczucia zagrożenia, silnego lęku przed przystosowaniem się do warunków i wymagań otoczenia. Są nieufne wobec ludzi i zjawisk, unikają kontaktów społecznych z rówieśnikami czy dorosłymi, są niepewne, wyczulone na ocenę innych. Ciągły stan napięcia i lęku może sprawiać, że zachowują się nieadekwatnie do sytuacji, są niegrzeczne, wybuchowe, a nawet agresywne. Dzieci zahamowane psychoruchowo – brak im samodzielności i zaradności, są bierne, ciche i wycofane, bywają też podporządkowane i uległe. Niska samoocena i małe poczucie własnej wartości powodują, że są nieufne, zrezygnowane, niepewne swoich umiejętności i możliwości. Dzieci obojętne emocjonalnie – mają problemy w nawiązywaniu kontaktów uczuciowych zarówno z rówieśnikami, jak i dorosłymi, we współodczuwaniu radości i smutków innych osób. Prezentują często wrogą i złośliwą postawę wobec otoczenia. Dzieci nadpobudliwe, w tym z rozpoznanym ADHD – cechują je wzmożona aktywność i impulsywność połączona z uporem w działaniu. Są skore do bójek, dokuczają innym dzieciom i trudno współpracują z rówieśnikami. Robią dużo zamieszania, są rozbiegane, krzykliwe i pobudzone. Bywają wrażliwe na punkcie swojej osoby. Mogą gwałtownie reagować złością lub płaczem, a w innym przypadku czują lęk lub skrępowane. Dzieci agresywno-przemocowe – są nieufne i wrogo nastawione do innych. Z ogromną trudnością przyswajają obowiązujące normy społeczne. Są skoncentrowane na własnej osobie, zachowują się nieadekwatnie do zaistniałej sytuacji. Narzucają swoje zdanie lub formy zabawy. Swoim zachowaniem wywołują konflikty. Naśmiewają się i dokuczają rówieśnikom, niszczą i psują przedmioty, dochodzi nawet do tego, że dręczą zwierzęta. Często pierwsze atakują – bez powodu. Krzywdzenie i zadawanie bólu sprawia im przyjemność. Co należy się dziecku zagrożonemu niedostosowaniem społecznym w przedszkolu? Janusz Korczak mawiał, że wspólną sprawą dorosłych jest pomaganie dzieciom w rozwoju, aby stały się, kim mogą. To oznacza, że wokół każdego przedszkolaka, także tego zagrożonego niedostosowaniem społecznym, przede wszystkim należy stworzyć bezpieczne warunki jego rozwoju oraz sprzyjające środow... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 10 wydań magazynu "Monitor Dyrektora Przedszkola" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika SpecjalnaOpublikowano: 8 maja 2019 roku. Charakterystyka programu Program jest przeznaczony dla uczniów klasy I-III mających specyficzne trudności w nauce wynikające z niepełnosprawności ukrytej – zespołu FAS. Jest zgodny z treściami zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego i oparty o program nauczania dla I-ego etapu – edukacji wczesnoszkolnej. W zajęciach będzie uczestniczył uczeń, który posiada opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz potwierdzony zespół FAS. Ich celem jest usprawnianie zaburzonych funkcji wynikających z nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego. Program będzie realizowany w wymiarze 1 godziny tygodniowo w roku szkolnym 2017/2018. Program został opracowany na podstawie: poczynionych przez wychowawcę, innych nauczycieli i specjalistów obserwacji i spostrzeżeń, opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, informacji od rodziców, dostępnej literatury na temat zespołu FAS. Charakterystyka zaburzeń wynikających z zespołu FAS U dzieci z zespołem FAS wyróżniamy dwie główne grupy zaburzeń: pierwotne i wtórne. Zaburzenia pierwotne powstają na skutek uszkodzenia mózgu, które następuje w wyniku spożywania alkoholu przez matkę w czasie okresu ciąży. O ich rodzaju i wielkości decyduje ilość wypitego alkoholu, częstotliwość picia w czasie ciąży, a także stan zdrowia czy wiek matki. Nieharmonijny rozwój psychoruchowy: ok. połowa zdiagnozowanych dzieci ma rozpoznaną niepełnosprawność intelektualną różnego stopnia, uczeń z FAS może mieścić się w normie lub być na jej pograniczu, co pozwala mu, przy minimalnym wsparciu, otrzymać promocję do następnej klasy, dzieci z FAS mają mało wydajną pamięć bezpośrednią, mają trudności z uogólnianiem, przewidywaniem i planowaniem, trudno im przewidzieć konsekwencje swoich działań, a także myśleć abstrakcyjnie, często są nadwrażliwe na dotyk, wiele z tych dzieci może przejawiać uzdolnienia w pewnych dziedzinach: np. muzyka, posługiwanie się komputerem czy sport. Zaburzenia wtórne nie są zaburzeniami wrodzonymi, ale wynikają z nienależytej opieki nad dzieckiem z FAS. Można im zapobiec pomagając rodzicom i opiekunom w zrozumieniu ograniczonych możliwościach dziecka. Mogą się przejawiać: zmęczenie, znużenie, lęki, niepokoje, bezradność, wycofanie, izolowanie się, trudności w kontaktach z innymi, zachowania agresywne, trudności w szkole i w domu. Zaburzenia w funkcjonowaniu poznawczym, które można zaobserwować u dzieci z FAS: trudności w nauce, deficyt uwagi z nadpobudliwością psychoruchową, trudności z uogólnianiem, problemy z pamięcią, trudności ze zrozumieniem relacji występujących pomiędzy przyczyną, a skutkiem, trudności z przetwarzaniem i odbiorem informacji słuchowych. Zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym: problemy z szanowaniem cudzej własności, trudności ze zrozumieniem i przewidywaniem konsekwencji postępowania, uleganie wpływom i wykorzystywaniu przez innych, problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem przyjaźni, zbytnie spoufalanie się z obcymi, problemy z odtwarzaniem faktów. Fizjologiczne funkcjonowanie dzieci z FAS: nadwrażliwość lub słaba wrażliwość na dotyk, brak poczucia głodu czy sytości, trudności w odbiorze wrażeń, trudności z czuciem zimna i gorąca, problemy z koordynacją, trudności w osądzie odległości dzielącej dziecko od przedmiotów, niskie napięcie mięśniowe, zaburzenia funkcjonowania wielu odruchów, trudności z widzeniem i słyszeniem, deficyt wzrostu, skrzywienie kręgosłupa, łamliwe kości, problemy ze stawami. Cel główny programu Najważniejszym celem programu jest zaplanowanie i przeprowadzenie w sposób kontrolowany, systematyczny i kompleksowy działań usprawniających zaburzone funkcje wynikające z nieharmonijnego rozwoju wynikającego z zespołu FAS. Cele ogólne: usprawnianie zaburzonych funkcji, a tym samym ułatwienie opanowania umiejętności i wiadomości programowych przewidzianych na etapie klas I-III, przezwyciężanie trudności w czytaniu i pisaniu, wspomaganie rozwoju dziecka, stworzenie odpowiednich warunków do wszechstronnego i zgodnego z możliwościami rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego. Cele szczegółowe: usprawnianie procesów analizy i syntezy wzrokowej, rozwijanie procesów syntezy i analizy słuchowej, usprawnianie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej, rozwijanie sprawności manualnej i ćwiczenie koncentracji uwagi, usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych, wspomaganie dziecka w opanowaniu wiadomości i umiejętności przewidzianych w Podstawie Programowej, rozwijanie zainteresowań i wspieranie w rozbudzaniu motywacji do uczenia się. Strategie postępowania z uczniem z FAS: 1. Sposoby łagodzenia napięć i frustracji. Stosowanie prostego słownictwa i krótkich poleceń, podkreślanie ich gestem i mimiką. 2. Sposoby redukujące nadmiar bodźców. Przygotowanie odpowiedniego miejsca dla ucznia, przykrywanie zbędnych elementów dla zminimalizowania ilości bodźców. 3. Sposoby pozwalające utrzymać rutynę i strukturę. Stały rozkład dnia, rozmowy z uczniem przed wprowadzeniem zmian, rutyna. 4. Sposoby pozwalające ograniczyć nadaktywność ucznia. Ćwiczenia ruchowe w czasie zajęć, krótkie przerwy na ruch lub zabawę. 5. Sposoby radzenia sobie z wybuchami agresji i złości u ucznia. Rozpoznawanie objawów poprzedzających wybuch złości, rozmowy z uczniem, przerywanie zabaw nacechowanych agresją, ustalanie przyczyn wybuchu agresji, ustalenie regulaminu i odwoływanie się do niego w kryzysowych sytuacjach, pomoc specjalistów. Strategie sprzyjające rozwijaniu atmosfery życzliwości i tolerancji: rozmowa z uczniami o problemach, chorobach i deficytach, które dotyczą większości ludzi, zachęcanie, nagradzanie i okazywanie szacunku wszystkim uczniom, nie rozmawiać o cechach, zaletach lub ograniczeniach uczniów w ich obecności. Działania edukacyjne Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych: – ćwiczenia angażujące rozległe grupy mięśniowe, rozluźniające napięcia mięśni ramienia i przedramienia, – ćwiczenia aktywizujące i stymulujące odpowiednie obrazy mózgu (metoda Dennisona), – ćwiczenia relaksacyjne, – ćwiczenia manualne rozwijające umiejętność kontroli ruchów graficznych i płynnych ruchów rąk, usprawniające małe ruchy ręki, poprawiające grafikę pisma, – kształtowanie drobnych ruchów dłoni i palców; Ćwiczenia słuchu fonemowego: – ćwiczenia prawidłowego przeprowadzenia syntezy i analizy głoskowej i sylabowej wyrazów; Ćwiczenia wrażliwości słuchowej i koncentracji: – wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków z otoczenia, odgłosów przyrody itp., – ćwiczenia rytmiczne, – ćwiczenia słuchu fonematycznego, analiza zdań na słowa oraz sylaby z klaskaniem lub stukaniem, liczenie sylab, tworzenie wyrazów od danej głoski; Usprawnianie funkcji analizatora wzrokowego i orientacji przestrzennej: – ćwiczenia na materiale konkretnym (dobieranie par, wyszukiwanie różnic), – ćwiczenia na materiale obrazkowym (dzielenie obrazków na mniejsze części, ponowne ich łączenie), – ćwiczenia w oparciu o materiał literowy (wyszukiwanie w tekście podanych liter, różnicowanie liter najczęściej mylonych przez dzieci), – kształtowanie orientacji przestrzennej i orientacji w schemacie własnego ciała; Ćwiczenia rytmiczne; Ćwiczenia na koncentrację uwagi; Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik; Kształtowanie i usprawnianie czytania i pisania: – ćwiczenie czytania i pisania, – ćwiczenie umiejętności przepisywania, – ćwiczenie umiejętności pisania z pamięci, – proste ćwiczenia ortograficzne i stylistyczne, – praca nad płynnością i poprawnością czytania, – wykształcenie umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem; Rozwiązywanie zadań matematycznych: – przeliczanie elementów w zbiorach i porównywanie ich, – rozwiązywanie zadań tekstowych, – porządkowanie i porównywanie liczb, – wykonywanie działań matematycznych (dodawanie, odejmowani, mnożenie, dzielenie) zgodnie z możliwościami dziecka, z użyciem konkretów. Zasady prowadzenia zajęć Dostosowanie zadań oraz czasu ich trwania do możliwości dziecka. Zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i wyrównywanie braków edukacyjnych. Systematyczne mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez wykorzystywanie różnorodnych form i metod pracy. Stawianie zadań dostosowanych do możliwości ucznia i powolne przechodzenie do zadań bardziej złożonych. Metody pracy: aktywizujące, poglądowe, słowne, praktycznego działania, audiowizualne, zabawy i gry dydaktyczne. Środki dydaktyczne: karty pracy, płyty CD, komputerowe programy edukacyjne, pomoce reedukacyjne, zeszyt komunikacyjny z rodzicami. Ewaluacja zajęć Ewaluacja będzie realizowana poprzez pomiar osiągnięć ucznia na bieżąco, obserwację podczas zajęć, testy sprawdzające. Przewiduje się 3 rodzaje ewaluacji: wstępna diagnoza (określenie poziomu wiedzy i umiejętności uczniów przed rozpoczęciem pracy z programem), ankieta dla rodziców w której określą umiejętności i problemy ucznia, pomiar osiągnięć ucznia na bieżąco, końcowa diagnoza (poziom opanowania umiejętności przez ucznia na zakończenie programu) ankieta dla rodziców, w której określą czy zostały zauważone postępy u ucznia wynikające z pracy z programem. Narzędzia ewaluacyjne: prace ucznia, oceny opisowe (okresowa i końcoworoczna), ankieta dla rodziców. Przewidywane osiągnięcia końcowe ucznia: usprawni analizę i syntezę wzrokową, utrwali strukturę graficzną liter, udoskonali syntezę słuchową, usprawni naukę czytania, pisania i liczenia, poprawi sprawność manualną. Uwagi o realizacji programu Program jest skorelowany z programem realizowanym na zajęciach z całą klasą. Dobór form i metod pracy jest uzależniony od aktualnych możliwości ucznia, oraz stopnia i rodzaju zaburzeń. Zajęcia powinny być różnorodne, prowadzone w takiej formie, aby uczeń miał szansę na odniesienie sukcesu. Bibliografia D. Hryniewicz: Dziecko, które nigdy nie dorośnie, Wyd. Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2007 D. Hryniewicz: Specyfika pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom z FAS, Wyd. Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2007 M. Klecka: Objawy i wczesne rozpoznanie FAS w Bliżej Przedszkola 4 (31) M. Klecka: FAS w oczach najbliższych i specjalistów Opracowała: Joanna Słowińska Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli FAS- ( Fetal Alcohol Syndrome- Zespół alkoholowy płodu)- jest to zespół nieprawidłowości, stwierdzany u niektórych matek spożywających alkohol w okresie ciąży. Następuje on w wyniku picia alkoholu przez kobiety ciężarne. Wówczas alkohol przenika przez łożysko i jest w całości wchłaniany przez dziecko, uszkadzając płód niedowracalnie, nawet wtedy, kiedy matka tego nie odczuwa. Zespół alkoholowy płodu ( FAS) – wiąże się z fizycznymi, umysłowymi, behawioralnymi anormalnościami. Problem szkodliwego działania alkoholu w okresie prenatalnym na organizm dziecka ma istotny wpływ na jego rozwój, a także jest swoistym „być” lub „nie być” w późniejszych latach dalszej egzystencji. Jednak, poznając ten specyficzny rodzaj zaburzenia dziecięcego, powinniśmy się cofnąć kilkanaście lat wstecz, by zrozumieć etiologię FAS. Zanim zaczęto mówić o syndromie FAS i innych pochodnych zaburzeniach u potomstwa matek spożywających alkohol w czasie ciąży w Polsce, na świecie wiadomo było już o nim od dawna. Bowiem FAS został opisany po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych Ameryki w 1968 roku przez Paula Lemoine’a, który prowadząc badania, bardzo szczegółowo opisał wpływ działania alkoholu na płód, oraz długotrwałe efekty prenatalnej ekspozycji na alkohol. Przedstawił on, bowiem charakterystyczne cechy dzieci matek-alkoholiczek, do których, zaliczył między innymi: · Niedorozwój psychofizyczny, ( małogłowie), · Niską wagę urodzeniową, hypotrofię, · Charakterystyczne rysy twarzy: płaskie czoło, mały zadarty nos, wąska górna warga, płaskie policzki, tyłożuchwowie ( retrognatia), deformacje uszu, · Rozwojowe wady wrodzone: rozszczep podniebienia, wady oftalmologiczne, wady serca, wady naczyniowe. Prowadząc dalsze badania nad poznaniem przyczyn tego zaburzenia P. Lemoine zauważył, że dzieci kobiet nadmiernie spożywających alkohol w okresie ciąży wykazują poważnie problemy z zachowaniem norm społecznych w życiu dorosłym. Kolejnym naukowcem, który również poczynił kroki, mające na celu dokładne poznanie tego syndromu był rosyjski psycholog Szurygin, który porównał dziewiętnaście dzieci kobiet- alkoholiczek, które urodziły swoje dzieci zanim stały się regularnymi alkoholiczkami i dwadzieścia troje dzieci, które urodziły się, gdy ich matki systematycznie spożywały alkohol. Po przeprowadzeniu pełnej diagnozy dzieci z pierwszej grupy Szurygin stwierdził, iż dzieci te wykazują: o Objawy nerwicowe, o Objawy emocjonalne, o Objawy behawioralne- (ich sytuacja uległa poprawie z chwilą zmiany środowiska, lub podjęciem leczenia przez matkę). Natomiast dzieci badane z drugiej grupy wykazywały głębokie zaburzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego, co przejawiało się w pierwszych okresach ich życia, natomiast czternaście dzieci miało bardzo poważne zaburzenia rozwojowe, tymczasem pozostałe cechowały organiczne uszkodzenia mózgu z powodu silnego działania toksyn, które matki wprowadziły do swojego organizmu przed narodzinami swoich dzieci. Pomimo, nieskończonej liczby badań na dzieciach i ich matkach, jakie prowadzono w świecie, żaden z naukowców nie odkrył w swojej pracy nic nowego. Alkohol, bowiem jest silnie działającym teratogenem neurobehawioralnym, który, może doprowadzić do trwałego upośledzenia OUN, tylko, wtedy, gdy potwierdzą się informacje o spożywaniu tej substancji przez matkę. Należy, jednak pamiętać, że objawy mogą być trudniejsze, aby dokonać ich klasyfikacji, w przypadku, gdy kobieta spożywała niewielkie ilości tego środka, dzięki, czemu zdiagnozowanie dziecka z pełnoobjawowym FAS zostaje utrudnione. W tego typu sytuacjach możemy mówić o zespole FAE- ( Fetal Alcohol Effects), czyli Alkoholowym Efekcie Płodowym. Terminem tym najczęściej opisuje się następujące cechy, do, których zaliczyć można między innymi: Ø Niektóre specyficzne cechy wyglądu twarzy charakterystyczne dla FAS, Ø Obecność przynajmniej jednego objawu FAS, jak na przykład: nerwicę, Ø Uszkodzenia mózgu i wynikające z niego zaburzenia zachowania i uczenia się, Ø Opóźnienia wzrostu. Dzieci wykazujące syndrom FAE scharakteryzować można mniej natężonymi objawami i uszkodzeniami, niż dzieci mające pełnoobjawowy FAS. Ponieważ FAE trudniej zdiagnozować, dzieci takie zazwyczaj w środowisku szkolnym i rówieśniczym traktuje się, jako zdrowe i silne, natomiast wobec nich dorośli mają takie same oczekiwania, jak wobec dzieci zdrowo funkcjonujących w środowisku społecznym. Aczkolwiek narzucanie norm i przyjmowania przez nich określonych ról społecznych typu: , , może doprowadzić u dzieci tych do frustracji i załamania, które sprzyjać może zaburzeniom w zachowaniu. Terapia dzieci z FAS w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Dzieci z FAS nie da się wyleczyć. Jednak, jeśli otoczy się je właściwą specjalistyczną opieką, można zminimalizować skutki objawów FAS i tym samym zapobiec powstawaniu objawów wtórnych. Jednakże, kluczem w pracy z dziećmi z FAS i FAE jest konsekwencja, i zapewnienie im stałości, szczególnie w otoczeniu, w, którym przebywają, na co dzień. Bardzo ważnie jest także egzekwowanie przez nie komunikatów, które powinny objawiać się codziennym treningiem umiejętności społecznych. Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na terapię dzieci z FAS powinno być ustalenie harmonogramu, poprzez, które dziecko w sposób stały, rytmiczny będzie wykonywać czynności i przewidywać następujące po sobie zadania. Zaburzenia dzieci z FAS w okresie wczesnego dzieciństwa. Dzieci z FAS przez całe swoje „dziecięce” jak i dorosłe życie borykają się z nieodwracalnym skutkami alkoholu, który krótko mówiąc zaburzając jego . Obserwując dzieci z FAS możemy zauważyć ich specyficzne problemy z zachowaniem, które bardzo często są przyczyną uszkodzeń, na, jakie ich organizm został narażony w okresie prenatalnym. Dzieje się tak, dlatego, że Ośrodkowy Układ Nerwowy, o, którym wspomniano na samym początku tego artykułu jest szczególnie narażony na szkodliwe działania alkoholu, dlatego też, dzieci z FAS w dużym stopniu przejawiają bardzo poważne zaburzenia umysłowe, a niejednokrotnie nie przekraczają przeciętnego ilorazu inteligencji ( IQ). Analizując poszczególne okresy rozwojowe dzieci z FAS możemy zauważyć, iż w okresie wczesno niemowlęcym dzieci te wykazują większą pobudliwość, mają problemy ze snem i ssaniem. Wraz z coraz większym rozwojem dziecka ujawniają się problemy z nadaktywnością, samokontrolą, organizacją, impulsywnością i adaptacją- przystosowaniem w środowisku. Dzieci z syndromem FAS są także złośliwe, uparte, natomiast innym razem popadają w stany depresyjne i demencyjne, które zazwyczaj zaobserwować można u osób w starszych. Pomimo, wielu trudności, które dotykają dzieci z FAS, nie powiedzieliśmy o najważniejszych, mianowicie problemach z pamięcią i uczeniem się. Dzieci z zespołem FAS w okresie przedszkolnym, wczesnoszkolnym i szkolnym mają trudności z: Myśleniem abstrakcyjnym- to znaczy nie potrafią wyobrazić sobie liczb, mają poważne problemy z uczeniem się takich przedmiotów jak: matematyka, fizyka, chemia, geografia itp., Myśleniem przyczynowo-skutkowym- nie potrafią wyobrazić sobie tego, czego doświadczyły w swoim życiu, Uogólnianiem- brakuje im plastyczności, tak, więc jeśli zmienią wykonywanie jakiejś czynności, z powrotem tworzą ją od nowa, na przykład. (Jeśli pójdą do sklepu na zakupy i nie będą miały pieniędzy, by ją kupić, po prostu wezmą ją ze sklepu tłumacząc się, tym, że ). Czasem- poczuciem czasu, godziny, dopasowaniem pewnych czynności do określonych godzin, Pamięci- zwłaszcza krótkotrwałej. FAS, wywołuje także zaburzenia wtórne, do, których możemy zaliczyć: 1. Zmęczenie, zły nastrój, 2. Drażliwość i ciągłe poirytowanie, 3. Strach, unikanie, 4. Wycofanie się, zamknięcie w sobie, 5. Kłopoty w domu i szkole, 6. Kłopoty z prawem i substancjami uzależniającym: alkohol, narkotyki, nikotyna itp., 7. Problemy ze zdrowiem psychicznym. Rozwój i zaburzenia dzieci z FAS i w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Dzieci w okresie przedszkolnym są zazwyczaj bardzo przyjacielskie, serdeczne, życzliwe, gadatliwe, oraz chętnie wchodzą w kontakty społeczne z dorosłymi, rówieśnikami, a także dziećmi młodszymi od siebie. Potrafią, a wręcz można by powiedzieć, że umieją posługiwać się dość zręcznie kwiecistym językiem, jednak często ich mowa nie odzwierciedla właściwego poziomu myślenia. Mówiąc o syndromie FAS, należałoby zatrzymać się przy funkcjach poznawczych i motorycznych tychże dzieci, bowiem znajdują się one na bardzo niskim poziomie. Obserwując dzieci zauważa się także specyficzne objawy nadpobudliwości, do, których zaliczyć można: nadwrażliwość na dotyk i bardzo głośne dźwięki. Dzieci obarczone zespołem FAS, nie są w stanie wykonując jedną czynność przejść do drugiej, ponieważ wiąże się to ze zmianą nawyków i przyzwyczajeń, które nabyły w swoim dotychczasowym życiu. Trzeba zauważyć, iż dzieci te często się denerwują, przez co pojawiają się niekontrolowane wahania nastroju ( z płaczu do niepohamowanego śmiechu; z niepohamowanego śmiechu do płaczu). Dzieci te nie mają świadomości zagrożenia, jaka może czyhać na nie ze strony na przykład obcych im ludzi, przez co nie potrafią odróżnić wroga od przyjaciela, toteż osoby nieznane mogą traktować jak swoich najbliższych. W tym przypadku dzieci te powinny znajdować się pod nadzorem rodziców, bądź opiekunów. Bardzo często nie umieją wejść w relacje przyjacielskie z innymi ludźmi, dzięki temu zauważyć można, że podejmują one w relacje z młodszymi dziećmi. Okres wczesnoszkolny i szkolny jest dość skomplikowany, dlatego, że obserwuje się widoczne zmiany, które pojawiają się z chwilą rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. Wraz z podjęciem nauki w szkole zaobserwować można trudności, jakie pojawiają się w kontaktach z rówieśnikami, oraz występujących między nimi relacjach przyjacielskich, koleżeńskich itd. Dzieci te również nie potrafią czerpać wiedzy ze swoich doświadczeń życiowych, dlatego potrzebują pomocy osób dorosłych, lub opiekunów, którzy pomogą im w podejmowaniu życiowych wyzwań- takich jak na przykład: zrobienie zakupów, posprzątanie, zapłacenie rachunków itp.). Dzieci obarczone FAS w okresie wczesnoszkolnym i szkolnym mają poważne trudności by przestrzegać pewnych z góry ustalonych zasad, dlatego przebywanie w środowisku rówieśników może być dla nich utrudnieniem, czego wynikiem są trudności w uczeniu się. Wpływ negatywnych emocji, takich jak: złość, frustracja, gwałtowne zmiany nastroju i odmowa współpracy, mogą stać się przyczynkiem kłopotów, z jakimi dziecko z FAS będzie musiało się borykać w codziennym szkolnym życiu. Ważne jest, zatem, aby rozmawiać z dziećmi, które dotknięte przez tę bolesną chorobę mogą czuć się osamotnione i pozostawione same sobie. Jednak istotne jest, by zapewnić pomoc tym dzieciom, poprzez przygotowanie specjalnych programów edukacyjnych, które stanowiłyby dla nich szczególną pomoc w nabywaniu umiejętności tak potrzebnych im w dorosłym samodzielnym życiu. Mówiąc o FAS w artykule tym podjęliśmy próbę jego zdefiniowania, która od samego początku wprowadza w rozmiar tej choroby. Przedstawiliśmy zaburzenia, z, jakimi dzieci te zmagają się w okresie wczesnego dzieciństwa i w okresie szkolnym, oraz problemów, wynikających z nie zrozumienia ich przez rówieśników i dorosłych w późniejszych etapach życia. Staraliśmy się także dość szczegółowo omówić terapię dzieci z FAS, która jest bardzo trudna i jest zależna od podjęcia jak najwcześniejszej współpracy z dzieckiem. W artykule tym wymieniliśmy charakterystyczne objawy dzieci, z FAE, które wychowawcy najczęściej nie potrafią dostrzec w pracy z dzieckiem, a te mogą stać się przyczynkiem poważnych problemów w ich relacjach ze środowiskiem. Omówiliśmy, także rozwój dzieci z tym problemem w okresie wczesnoszkolnym i szkolnym, który jest decydujący w ich życiu i, który również niesie ze sobą różnego rodzaju kłopoty. Problematyka FAS jest bardzo trudna, do omówienia, bowiem picie alkoholu przez kobiety w ciąży szczególnie w naszym kraju jest bardzo niski. Szczególnie niebezpieczny i niedoceniony jest on przez specjalistów mających bezpośredni kontakt z tymi kobietami, które są odpowiedzialne za życie i zdrowie swoich dzieci. Dlatego zanim, któraś z ciężarnych kobiet sięgnie po alkoholu powinna zastanowić się najpierw czy w ten sposób nie skazuje swojego dziecka na trwałe kalectwo, lub pewną śmierć. BIBLIOGRAFIA: CZASOPISMA: 1. M. Klecka., Fetal Alcohol Syndrome- Alkoholowy Zespół Płodowy. Poalkoholowe dzieci ze złożoną niepełnosprawnością, „Dziecko Krzywdzone”, 8/2004, s. 46-55. 2. M. Klecka., Ciąża i alkohol w trosce o twoje dziecko, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa 2007, s. 31-35. 3. M. Klecka, Objawy i wczesne rozpoznanie FAS, „Niebieska Linia”, 3/2006, s. 1-2. STRONY INTERNETOWE: 1. A. Linkowska, O FAS dla rodziców, Wydruk z dnia 2010. FILM: „Wieczne dziecko. Film o życiu rodzin, w których dorastają dzieci z FAS/FAE. Co to jest FAS?”, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa 2008. Dzieci z FAS - dlaczego nie wolno pić alkoholu w ciąży? Tych dzieci jest więcej niż myślisz! FAS jest w Polsce powszechniejsze niż zespół Downa. Idealnie obrazują to zdjęcia w naszej galerii. Pamiętaj! Jeśli wypijesz kieliszek wina, twoje dziecko wypije go razem z tobą. Dziecko w brzuchu, nie ma mechanizmów obronnych przed działaniem alkoholu. Według statystyk Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych co trzecia kobieta w wieku 18-40 lat piła alkohol w trakcie ciąży. Te statystyki widać także po efektach takich niechlubnych praktyk. W Polsce rodzi się więcej dzieci z FAS niż dzieci z zespołem Downa! Już jedna lampka wina może mieć wpływ na twoje dziecko - jego wygląd fizyczny i psychiczny. Jeśli uda się uniknąć Alkoholowego Zespołu Płodowego, to mogą pojawić się inne, pochodne zaburzenia powodujące wiele komplikacji w jego, ale też twoim życiu! Problemy w szkole to tylko jedna z nich. Jak wyglądają i jak zachowują się dzieci z FAS? Jakie są inne poalkoholowe zaburzenia i wady wrodzone u dzieci? Spis treściJak alkohol wpływa na dziecko w łonie matki?FAS i inne zaburzenia poalkoholoweJak zachowują się dzieci z FAS?Problemy zdrowotne dzieci z FASJak wyglądają dzieci z FAS?Dzieci z FAS - galeria Czy alkohol jest przyczyną raka? Jak alkohol wpływa na dziecko w łonie matki? Na początku warto zaznaczyć, choć ta informacja jest szokująca, że napoje alkoholowe - także wino i piwo powodują większe zaburzenia u płodu i deficyty w rozwoju dziecka niż narkotyki. Według Instytutu Medycyny, w USA „Ze wszystkich substancji uzależniających (kokaina, heroina, marihuana), alkohol powoduje najpoważniejsze uszkodzenia neurobehawioralne płodu„. Dowiedz się: Fakty i mity dotyczące picia alkoholu w ciąży. Co więcej, nie trzeba być kobietą uzależnioną od alkoholu, pijącą z dużą częstotliwością i w dużych ilościach, by urodzić dziecko z FAS. Takie dzieci rodzą także niepatologiczne matki. FAS i inne zaburzenia poalkoholowe Według badań, 85% dzieci, które w łonie matki miało styczność z alkoholem nie dostanie FAS, ale to nie znaczy, że nie będą miały skutków poza cechami fizycznymi. Większość z tych dzieci cierpi na deficyty poznawcze i problemy w zachowaniu, będące pochodną działania alkoholu w życiu płodowym. Sprawdź: Ciężarna odpowie za picie alkoholu w ciąży? Tego chce Rzecznik Praw Dziecka Z tych wszystkich dzieci, łącznie 2 % ma łatwe do zdiagnozowania objawy Spektrum Płodowych Zaburzeń Poalkoholowych (raport PARPA 2015). Wśród zaburzeń poalkoholowych, oprócz FAS można wyróżnić FAE (te same objawy, ale mniej natężone niż FAS), ARND (objawy społeczne i umysłowe bez fizycznych) i ARBD (objawy fizyczne inne niż w FAS, bez objawów umysłowych). Jak zachowują się dzieci z FAS? Dzieci z FAS gorzej się uczą. Mają trudności z pamięcią i z przetwarzaniem informacji. Nie potrafią się skoncentrować, mają problemy z myśleniem abstrakcyjnym. Mają problemy z wymową. Często się jąkają, mają problemy z artykulacją myśli. Nie potrafią same rozwiązywać problemów. Są nadpobudliwe, impulsywne, cierpią na zmienność nastrojów. Mają problemy z wyciąganiem wniosków i uczeniem się na błędach, Nie potrafią rozporządzać czasem, a w dorosłym życiu także pieniędzmi. To co słyszą, nie zawsze do nich trafia, muszą powtarzać samodzielnie to co usłyszały by przyswoić informację. W wieku dojrzewania - często są niezdolne do kontrolowania impulsów seksualnych. Mają skłonności depresyjne i stany lękowe. Problemy zdrowotne dzieci z FAS Oprócz psychofizycznych oznak FAS, dzieci z tym zaburzeniem często mają problemy z sercem, nerkami, wzrokiem i słuchem. Przeczytaj: Wino w ciąży - czy czerwone wino jest zdrowe czy szkodliwe w ciąży? Jak wyglądają dzieci z FAS? Cechy fizyczne u dzieci z FAS najbardziej widoczne są między 2. a 10. rokiem życia. Później mogą stopniowo zanikać. często rodzą się z niską wagą - poniżej 2500 g pojawia się małogłowie - zmniejszony obwód główki brak rynienki podnosowej oczy są małe i szeroko rozstawione środkowa część twarzy wydaje się płaska - zwłaszcza nos z szeroką nasadą, krótki i zadarty górna warga jest wąska i słabo napigmentowana powieki opadające, z fałdem w wewnętrznym kąciku oka Dzieci z FAS - galeria Zobacz w naszej galerii, jak wyglądają dzieci z FAS na grafikach edukacyjnych i w realnych zdjęciach od rodzin (zazwyczaj zastępczych, gdyż FAS wciąż jest tematem tabu), które próbują naocznić ten problem.

dziecko z fas w przedszkolu